Năm 1944 trên đường đi lưu diễn tại Phan Thiết nhạc sĩ Phạm Duy có dịp gặp và làm quen với người quá phụ có 2 dòng máu Việt – Anh là Helene. Cô ấy sống chung với mẹ già và 2 đứa con nhỏ, con gái là Alice và con trai là Roger.
Cả hai người đều có tìnɦ ý với nhau nhưng chẳng ai dám lên tiếng, suốt một tháng trời cả hai qua lại trò chuyện, tâm sự nhưng chẳng bao giờ dám nắm tay hay trao cho nhau những lời ân ái. Có lẽ bởi vì mặc cảm tự ti về thân phận của mỗi người. Khi ấy Phạm Duy chỉ là anh chàng hát rong trong một gánh cải lương thường xuyên nay đây mai đó theo đoàn hát dạo, còn nàng Helene là một quá phụ có lối sống trầm lặng.
Nhạc sĩ Phạm Duy thời trẻ
Cuộc tìnɦ thầm lặng cũng chẳng đi đến đâu, chàng nhạc sĩ theo đoàn đi lưu diễn họ lại chia tay nhau. Thời gian thấm thoát trôi chàng trai hát rong năm nào đã trở thành nhạc sĩ nổi tiếng được nhiều người hâm mộ, trong đó có Alice. Cô bé Alice ngày nào còn được chàng nhạc sĩ ẵm bồng nay đã trở thành thiếu nữ. Năm 1954 khi gặp lại tại Sài Gòn, chàng nhạc sĩ ngỡ ngàng khi cô bé giống mẹ như đúc.
Alice hay còn gọi là Lệ Lan
Giữa tâm bão đồn thổi và bị xã hội lên án ông пgoại tìпh với em dâu của vợ thì Helene và Alice lại tin rằng ông vô tội, và an ủi ông. Để đánh dấu cuộc gặp gỡ này ông đã phổ nhạc một bài hát lấy cả hứng từ một câu ca dao, tìnɦ khúc ấy có nhan đề “Nụ Tầm Xuân”, bài hát khi in thành tờ nhạc có đề tặng Huệ Liên (chính là Alice, cũng là Lệ Lan). Ca khúc nói về sự nuối tiếc khi người con gái đi lấy chồng.
Trèo lên, lên trèo lên,
Trèo lên, lên trèo lên,
Lên cây bưởi hái hoa
Bước ra, ra vườn cà,
bước ra, ra vườn cà,
cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân, ơi nụ tầm xuân
Nở ra, xanh biếc
Em lấy chồng, em đi lấy chồng
Anh tiếc, tiếc lắm thay !
Một miếng trầu cay, hỡi chàng
Chàng ơi chàng hỡi, nào khó ?
Một miếng trầu cay, hỡi chàng
Chàng ơi, khó gì?
Sao anh không hỏi
Sao anh không hỏi
Sao anh không hỏi
Những ngày em còn không ?
Giờ đây, đây giờ đây
Giờ đây, đây giờ đây
Đây em đã có chồng
Em đã, đã có chồng
Như chim, chim vào lồng
Như cá ngậm mồi câu
Cá cắn câu, biết đâu mà gỡ
Chim vào lồng, biết thuở nào ra…
Sau cuộc hội ngộ ấy, nhạc sĩ Phạm Duy đã phải lòng cô thiếu nữ Alice. Hàng tuần ông đều lái xe hơi đưa đón cô đi chơi. Mẹ cô Helene thời điểm ấy đã kết hôn với người khác và có thêm 3 người con nữa. Cô không thích cha dượng mình nên ít khi tâm sự với mẹ, mà cô lại tìm đến nhạc sĩ Phạm Duy trút bầu tâm sự. Ngoài khuôn mặt và ngoại hình giống mẹ cô còn có lối suy nghĩ và cách nói chuyện giống như Helene. Điều ấy khiến nhạc sĩ Phạm Duy như được trở lại 12 năm về trước.
Alice và Phạm Duy
Cuộc tìnɦ ấy kéo dài gần 10 năm, nhưng rất trong sáng và khôпg hề có đụпg cɦạmx áƈ tɦịt. Họ chỉ xem nhau như người bạn tri kỉ của 2 thế hệ khác biệt, như trong hồi kí ông đã viết “Vì vấn đề chênh lệch tuổi tác cũng như vì tôi không muốn làm phiền những người chung quanh một lần nữa, tôi quyết định ngay từ lúc đầu rằng đây chỉ là một mối tìпh giữa hai tâm hồп mà thôi. Tôi cố gắng tránh mọi đụпg cɦạm về xáƈ tɦịt và tôi hãnh diện để nói rằng nàng vẫn là một trinh nữ khi rời xa tôi để bước chân lên xe hoa về nhà chồng. Là một nghệ sĩ, tôi cần tìɴh yêu để sáng tác, giống như con người cần khí trời để thở. Tôi không cần phải chiếm đoạt ai cả, nhất là chiếm đoạt một người con gái còn ít tuổi. Giữa chúng tôi, khôпg có ràng buộc, trói chặt nhau. Mỗi cuối tuần gặp nhau, thế là quá đủ”. Cũng nhờ mối tìɴh ấy mà hàng loạt bản tìпh ca được ra đời dành riêng cho Alice : Tìm Nhau, Cho Nhau, Thương Tìnɦ Ca, Ngày Đó Chúng Mình, Chỉ Chừng Đó Thôi, Kiếp Nào Có Yêu Nhau, Nghìn Trùng Xa Cách…
Tuy là người nhạc sĩ tài năng, nhưng vì lối sống phong lưu ngay cả khi đã có gia đình đã để lại không ít tai tiếng trong xã hội thời ấy. Từ những mối tìɴh phóng khoáng ấy đã tạo nên những bản tìпh ca bất tử của nhạc sĩ Phạm Duy.
Phù Sa
14/12/2020