ßà Rịα – Vũng Tàu cũng như toàn Nam bộ thuộc chủ quyền nước ta cách nay hơn 300 năm. Có thể nói, xứ Mô Xoài – Bà Rịa là nơi đầu tiên của Nam bộ mà những lưu dân người Việt đến khẩn hoang lập nghiệp, trước khi Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh được lệnh chúa Nguyễn vào tiếp quản, tổ chức bộ máy chính quyền trên vùng đất mới phương Nam.
Cổng chào Bà Rịa
Bà Rịa – Vũng Tàu là địa danh ghép bởi ßà Rịα và Vũпg Tàυ. Địa danh Bà Rịa là phiên âm tên nữ thần trấn sóng Chăm Po Riyak, cũng có thể được cấu tạo theo phương thức chuyển hóa từ nhân danh Nguyễn Thị Rịa người Phú Yên, năm 15 tuổi cùng đoàn lưu dân từ Dinh Trấn Biên vào nam, có công lớn trong việc khai khẩn vùng rừng núi Đồng Xoài.
Nhà Tròn Bà Rịa
Quá trình hình thành và phát triển của tỉnh ßà Rịα – Vũпg Tàυ có thể được tính gần 400 năm, kể từ thỏa ước năn 1622, chúa Nguyễn Phúc Nguyên với vua Chân Lạp Chey Chetta II, cho phép những nhóm cư dân Việt đầu tiên được khai phá xứ Mô Xoài.
Khách sạn hơn 100 tuổi của VT
Từ đầu thế kỷ 19, Trịnh Hoài Đức đã cho rằng Bà Rịa là “đất có danh tiếng”. Trong Địa chí ßà.Rịα 1902 do Hiệp hội nghiên cứu Đông Dương biên soạn, dựa vào truyền thuyết cho rằng ßà Rịα có nguồn gốc từ tên của một người phụ nữ gốc Phú Yên vào đây sinh sống, có công khai hoang mở đất, giúp đỡ dân tình. Sau này trong sách sử địa phương Châu Thành đấu tranh và xây dựng (1945-1985) cũng nêu lên nhiều điểm tương tự: “Theo thư tịch cổ, ßà Rịα người gốc Phú Yên theo gia đình vào Nam tìm đất sống từ năm 1680.
Cảng Vũng Tàu 1970
Gia đình bà vào tại làng Mỹ Khê (Tam Phước, Long Đất). ßà.Rịα cùng với nhân dân đã khai phá rừng rậm lập ruộng vườn, xây dựng làng xóm. Năm 1698, Chưởng cơ Nguyễn Hữu Cảnh được chúa Nguyễn Phúc Chu cử kinh lý đất phía Nam, khi quân đổ bộ lên Phước Lễ, lúc đó vừa bị một trận lụt lớn, các cầu đều bị trôi, đường đi lại bị hư hỏng.
Đường ven biển 1970
Bà Rịa đã huy động nhân dân trong vùng tu sửa đường sá, bắc lại các cây cầu để quân chúa Nguyễn qua sông. Cảm kích công trạng này, chúa Nguyễn đã sắc phong cho ßà Rịα “hàm Nghè” danh dự và cho bà được mang họ Chúa (tức họ Nguyễn) từ đó bà được nhân dân quí trọng, tiếng vang khắp vùng.
Vũng Tàu 1970
Năm 1759 ßà Rịα qυa đờɨ, không có con cái, 300 mẫu ruộng của Bà được sung vào công điền và chia cho người nghèo. Dân làng nhớ ơn góp sức lập miếu thờ Bà bên đường, nay thuộc địa phận xã Tam Phước, huyện Long Đất”.
Bãi biển dưới chân Bạch Dinh
Ngày nay, tên ßà Rịα được đặt cho một thị xã thành lập năm 1994, nằm trên các tuyến quốc lộ 51, 55, 56 và tuyến đường cao tốc Vũпg Tàυ – Biên Hoà – Thành phố Hồ Chí Minh. Đây chính là trung tâm vùng đất Mô Xoài – ßà.Rịα xưa mà tổ tiên ta dày công khai khẩn.
Trại lính Pháp tại Bến Đình
Đồng thời, tên của Bà cũng trở thành một phần của địa danh tỉnh ßà.Rịα – Vũпg.Tàυ được thành lập ngày 12.8.1991, hiện có diện tích gần 2.000 cây số vuông, dân số gần 870.000 người, chia thành tám đơn vị hành chính trực thuộc: thành phố Vũпg Tàυ, thị xã ßà Rịα và sáu huyện là Tân Thành, Châu Đức, Xuyên Mộc, Đất Đỏ, Long Điền, Côn Đảo. Trong đó, thành phố Vũng Tàu được người Pháp thành lập cách đây vừa tròn 100 năm (1905) với tên gọi ban đầu là Cap Saint Jacques. Còn Côn Đảo (Côn Lôn) là một quần đảo gồm 16 hòn đảo lớn nhỏ cách thành phố Vũng Tàu 97 hải lý về phía nam.
Trường thiếu sinh quân Bến Đình 1970
Từ lâu, Bà Rịa – Vũng Tàu là cửa ngõ phía đông hết sức quan trọng của Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh và cả Nam bộ hướng ra biển Đông, cả về đường thuỷ, đường bộ và sắp tới là đường hàng không, đường sắt. Hiện nay, nơi này là tỉnh có vị trí chjến lược nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nước ta, có nhiều tiềm năng và lợi thế về địa lý, nguồn tài nguyên phong phú, nhân lực dồi dào. Không chỉ là địa điểm du lịch nổi tiếng xưa nay, mà những năm gần đây ßà.Rịα – Vũпg.Tàυ còn trở thành trung tâm khai thác dầu mỏ và khí đốƫ lớn nhất nước
US radar hill 1970
Thế kỷ 21 là thế kỷ của đại dương. Ưu thế của nơi đây càng tăng gấp bội. Việc tổ chức Festival biển 2006 càng mở ra nhiều vận hội mới cho tỉnh trong việc thu hút du khách đếm tham quan, mua sắm và tìm hiểu đầu tư.
Duy Phan – 04/11/2020
Bài viết được tham khảo:
Hình xưa Vũng Tàu – Cap Saint Jacques (Phần 2)
Nguồn gốc tên gọi 63 tỉnh thành ở Việt Nam
BÀ RỊA XƯA & NAY
Lịch sử hành chính Bà Rịa – Vũng Tàu