Tác phẩm “Ngày xưa Hoàng Thị” được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc năm 1971 từ một bài thơ cùng tên của nhà thơ Phạm Thiên Thư. Ca khúc là một mối tình vu vơ thời trai trẻ của nhà thơ Phạm Thiên Thư với cô nữ sinh Hoàng Thị Ngọ.
Nhà thơ Phạm Thiên Thư tên thật là Phạm Kim Long, ông sinh năm 1940 tại Hải Phòng. Cha mẹ ông đều là người gốc Bắc, gia đình ông sinh sống tại Hải Dương đến năm 1954 thì chuyển vào sống tại Sài Gòn. Năm ông học lớp đệ tam (lớp 10 bây giờ) đã theo học trường Trung học tư thục Văn Lang – Tân Định. Trong lớp có một cô nữ sinh gốc Hải Dương tên là Hoàng Thị Ngọ, cô ấy nhỏ hơn ông 2 tuổi.
Theo như lời kể của nhà thơ Phạm Thiên Thư : cô gái ấy có vóc dáng mảnh mai, tóc thả ngang vai. Mỗi khi xếp hàng vào lớp cô thường đứng đầu hàng nữ, còn ông đứng cuối hàng nam. Cô học giỏi, còn ông đánh lộn là giỏi. Hai người 2 phong cách đối nghịch nhau là thế nhưng ông lại đem lòng yêu đơn phương cô gái ấy. Ngày ấy nhà ông ở đường Trần Khát Chân, nhà cô ở Trần Quang Khải thế mà mỗi ngày tan học ông đều theo cô về tới tận nhà.
Sau khi thi đỗ tú tài ông trở thành sinh viên khoa Phật học của Viện đại học Vạn Hạnh. Đến năm 1946 ông chính thức xuống tóc đi tu với pháp danh Thích Tuệ Không, mặc dù thân phận tu hành không được vướng bụi trần nhưng mỗi khi về lại Tân Định ông lại bồi hồi nhớ lại kỉ niệm cũ.
Năm 1971 nhạc sĩ Phạm Duy và nhà thơ Phạm Thiên Thư có duyên gặp nhau trong bệnh viện khi cả 2 đi thăm người quen. Sau cuộc trò chuyện nhạc sĩ Phạm Duy đã cảm thấy thích Phạm Thiên Thư do nói chuyện hợp ý nhau. Kể từ đó 2 người thường xuyên gặp mặt đàm đạo và Phạm Thiên Thư đã trao trọn vẹn bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị” cho Phạm Duy xem. Người nhạc sĩ sau khi đọc xong bài thơ mừng như tay đang cầm ngọc quý. Và ông xin phép Phạm Thiên Thư được phổ nhạc ngay bài thơ ấy.
Với điệu Valse nhạc sĩ Phạm Duy đã phổ nhạc rất thành công cho bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị” ông đã thể hiện được nội dung câu chuyện là 1 tình yêu vô tư, hồn nhiên, trong trắng của tuổi học trò. Yêu đó, thích đó nhưng lại không dám ngỏ lời, chỉ biết đứng đằng xa ngắm nhìn người mình thương hoặc lẽo đẽo theo sau đến tận nhà. Tình yêu thuở học trò luôn được xem là kỉ niệm đẹp nhất, khó quên nhất trong cuộc đời mỗi người.
Sau khi ca khúc “Ngày xưa Hoàng Thị” trở nên nổi tiếng thì có rất nhiều tạp chí mổ xẻ vấn đề “Hoàng Thị” trong bài hát ấy là ai? Cho đến nay thì cái tên Hoàng Thị Ngọ vẫn là một người bí ẩn chưa từng được xác nhận. Cũng có 1 số người tự nhận mình chính là “Hoàng Thị” trong tác phẩm nhằm đánh bóng tên tuổi nhưng đều bị bóc phốt.
Phù Sa
27/11/2020