Trước khi việc sản xuất ρháo bị cấɱ, Nam Ô từng là làng nghề làm Ƥháo nổi tiếng cả nước. Nghề làm pháѻ ở nơi đây có lịƈh ʂử rất lâu đời.
Bên ngoài một cơ sở sản xuất Ƥháo gia đình tại làng nghề pháѻ Nam Ô, Đà Nẵng, năm 1992. Theo sử sách, nghề sản xuất pɦáo ở Nam Ô đã có từ lâu đời, bắt đầu từ thời nhà Trạm Nam Ô. Ảnh: Hans-Peter Grumpe / Hpgrumpe.de.
Trẻ em chơi đùa bên những giỏ tre đựng pɦáo πổ. Thời còn Nhà trạm, pháѻ được dùng để báo hiệu hỏa tốc khi có biến loạn. Sau này, người Nam Ô tiếp tục mày mò làm những viên Ƥháo kết lại thành dây đốƫ cho vui trong các ngày hội làng, ngày Tết.
Một cậu bé đang phụ gia đình làm Ƥháo. Pɦáo ở Nam Ô có hai loại: pɦáo πổ và pháѻ hoa.
Vào năm 1934, nghệ nhân Cửu Mai của làng được triệu về Huế để dựng giàn Ƥháo hoa trình diễn trong lễ cưới vua Bảo Đại với Nam Phương Hoàng hậu. Sau đó, ông được vua ban hàm Chánh Cửu phẩm.
Thứ bột màu xám là thuốc Ƥháo. Cho đến nay, người Nam Ô vẫn còn lưu truyền câu vè về những nghệ nhân làm pháѻ xưa: “Học trò của cụ Cửu Mai / Ph.áo hoa, p.háo πổ trổ tài thấp cao / Trần Vinh, Trần Thiện, Trần Hào / Trần Lương làm pɦáo, phá.o người nào cũng giòn tan…”.
Một thiếu niên ngồi tết dây Ƥháo. Vào những năm 1980-1990, Nam Ô là làng nghề làm pháѻ nổi tiếng cả nước, cùng với các làng pɦáo Đồng Kỵ, Bình Đà ở miền Bắc.
Sách cũ nhuộm đỏ được phơi trên mặt đường để làm vỏ pɦáo. Sau khi có Chỉ thị 406/TTg ngày 8/8/1994 của Thủ tướng Chính phủ về việc cấɱ sản xuất, buôn bán và đốƫ Ƥháo, nghề pháѻ Nam Ô đã “khóa sổ” và ngày nay chỉ còn lại trong ký ức của người dân…
Duy Phan – 19/01/2021
Bài viết được tham khảo:
Nhìn lại thời hưng thịnh của làng nghề Ƥháo nổi tiếng Đà Nẵng