Y Vân (1933 – 1992) là một nhạc sĩ tiêu biểu của nền tân nhạc Việt Nam từ cuối thập niên 1950 đến 1990. Nhiều sáng tác của ông đã trở thành bất hủ và vẫn được trình diễn bởi những ca sĩ hiện thời. Em trai của ông là nhạc sĩ Y Vũ.
Ông tên thật là Trần Tấn Hậu sinh ra tại Thanh Hóa. Thuở niên thiếu, ông từng theo học nhạc với Giáo sư – nhạc sĩ Tạ Phước và cũng đã tập tành sáng tác từ rất sớm. Mồ côi cha, nhà nghèo, cả nhà nhạc sĩ phải dắt díu nhau nương náu trong một túp lều xiêu vẹo ở ngõ chợ Khâm Thiên. Chính vì thế, ông rất thương mẹ và các em, ông phải đi dạy đàn để nuôi gia đình.
Năm 1954 ông vào Nam, tiếp tục sáng tác, chơi nhạc, hòa âm và dạy nhạc, ngoài ra còn viết sách dạy nhạc và đàn guitar. Ngoài ra ông còn là người đi tiên phong cho dòng nhạc nhẹ với những bài hát có giai điệu chachacha, disco, twist. Ông còn nhận viết nhạc phim và nhạc nền sân khấu…..
Bàn về hoàn cảnh sáng tác của bài hát “Ảo ảnh” được ông sáng tác vào năm 1965. Lúc này ông đã lập gia đình, có con và đang là trưởng ban nhạc Y Vân tại Sài Gòn. Có một cô thiếu nữ tên Huyền đem lòng γêu đơn phương ông sâu đậm đã từ rất lâu rồi, gia đình Huyền giàu có gia giáo nên cho cô và người em trai lên Sài Gòn để trọ học, nhưng cô dồn hết tất cả tiền học Văn khoa để học Tây Ban Cầm chỉ mong có ngày được gặp gỡ và gần gũi ông. Nhưng sau khi phát hiện ra ông đã có gia đình, cô buồn tủi và trút tâm sự với người em trai. Sau đó em cô Huyền đã tìm gặp ông và kể cho ông nghe sự tìnʜ. Ông nghe xong gục đầu xuống bàn, sau đó chạy như bay ra về, đêm đó “Ảo ảnh” được ra đời.
Bài hát được phổ trên nền nhạc Zumba vui vẻ, sôi động và trẻ trung nhưng ca từ lại đượm buồn, ông dành bài hát này để nói về mối tìпh của cô Huyền đối với ông. Cuộc tìnʜ trong ảo ảnh.
Yêu cho biết sao đêm dài
Cho quen với nồng cay
γêu cho thấy bao lâu đài
Chỉ còn vài trang giấy
Dòng mực xanh còn đấy
Hứa cho nhiều dù bao lời nói
Đã phai tàn thành mây thành khói
Cũng xem như không mà thôi
Những ânƫình em đong bằng nước mắt
Khóc cho đầy hai chữ tìnʜ γêu
Phấn hương nồng anh xem tựa tấm áo
Đã thay màu ân ái từ lâu.
Những neo thuyền γêu đương thường dễ đứt
Khiến bao chiều trên bến tịch liêu
Vắng con tàu sân ga thường héo hắt
Thiếu em lòng anh thấy quạnh hiu.
Xưa đêm vắng đưa nhau về
Nay đơn bóng đường khuya
Khi vui thấy trăng không mờ
Lòng buồn nên trăng úa
Kìa phồn hoa còn đó
Những con đường buồn vui lộng gió
Những ân tìпh chìm trong lòng phố
Cũng theo hư không mà đi
Chỉ có những kẻ yêu điên cuồng, khờ dại mới thấu được nỗi niềm khi γêu, “sao đêm dài” đêm dài vì thao thức nhung nhớ người tìnʜ, “cho quen với nồng cay” mối tìпh đơn phương là mối ƫình khổ tâm nhất. Thích một người nhưng không dám thổ lộ, chỉ biết mộng mơ về một kết thúc đẹp “thấy bao lâu đài” nhưng hứa thật nhiều thì thất hứa cũng thật nhiều, ƫìnhγêu này rồi sẽ tan thành theo mây khói “xem như không mà thôi”.
Cuộc ƫình này chỉ một mình em mang, gánh tương tư này cũng chỉ một mình em gánh , ân tìnʜ “đong bằng nước mắt” sao cuộc đời của Huyên lại đau khổ đến như vậy? Đau khổ là vậy nhưng sao cô vẫn một mực chung tìпh với ông như thế. Sống trên đời này thiếu anh khiến cho lòng em hiu quạnh, cô đơn. Mối tìnʜ này làm cho Y Vân thật sự khó xử, trong thâm tâm cũng muốn đáp trả tấm chân tìпh này, nhưng hiện thực quá tàn nhẫn, ông đã có gia đình vợ con êm ấm, không thể phụ bạc vợ để chạy theo một mối.ƫình khác được. Sẽ gây đau đớn cho cả hai người phụ nữ. Cách duy nhất ông có thể làm được là đặt hết tâm tư vào bài hát này xem như trả món nợ ân ƫình này “những ânƫình chìm trong lòng phố, cũng theo hư không mà đi”
Phù Sa
14/10/2020