Cố nhạc sĩ Mạnh Phát tên đầy đủ là Lê Mạnh Phát, sinh năm 1929 tại Nghệ An. Năm 1940, ông cùng gia đình vào Sài Gòn định cư. Sau khi học xong bậc trung học, ông được mời hát cho hai hãng đĩa Béka và Asia. Thời đỉnh cao của sự nghiệp ca sĩ, ông thường hát trên Đài phát thanh Pháp Á chung với nữ ca sĩ Minh Diệu (vợ ông sau này).
Từ cuối năm 1949 đến năm 1955, ông bắt đầu soạn nhạc với bút danh Tiến Đạt và Thúc Đăng. Một số sáng tác của ông giai đoạn này là Ai về quê tôi, Anh đã về, Hồn trai Việt, Mong người trở lại, Trăng sáng trong làng,… Năm 1958, Mạnh Phát đóng vai chính trong phim “Tình Quê Ý Nhạc” (cũng là tên một bản nhạc của ông).
Đầu thập niên 1960, cũng như một số nhạc sĩ cùng thời khác như Châu Kỳ, Hoài Linh, Minh Kỳ…, Mạnh Phát chuyển sang sáng tác nhạc vàng theo thể điệu bolero. Phần lớn các ca khúc của ông ở giai đoạn này như Hoa nở về đêm, Ngày xưa anh nói, Sương lạnh chiều đông, Phố vắng em rồi, Vọng gác đêm sương,… trở nên phổ biến và vẫn còn được yêu thích cho đến tận nay.
Năm 1962, ông cùng Nguyễn Văn Đông đưa ca sĩ Thanh Tuyền từ Đà Lạt về Sài Gòn lăng-xê, tạo nên sự nghiệp ca hát lẫy lừng cho nữ danh ca.
Ngoài ra, ông còn phụ trách chương trình “Tiếng Ca Gửi Người Tiền Tuyến” trên Đài Tiếng nói Quân đội của đài Vô Tuyến Việt Nam.
Ông ra đi ngày 02/01/1973 tại Sài Gòn.
Bài hát “Ngày xưa anh nói” ra đời năm 1966, được ông phổ nhạc từ lời thơ của ca sĩ Thanh Tuyền (cô là học trò của ông). Ca sĩ Thaпh Tuyềп cũng là người đầu tiên trình bày nhạc phẩm này. Xin trích một đoạn trong bài thơ “Ngày xưa anh nói” :
Ngày xưa anh nói hẹn mai về
Hoa nắng trời xanh dậy bóng quê
Cho pháo đỏ khung trời tưởng nhớ
Cánh chim, lời gió trọn câu thề
Lại là một bài hát về tìпh yêu người líпh, nhưng đây là tâm trạng của người con gái hậu phương nhung nhớ về người trai líпh chiếп nơi chiếп trườпg xa xôi. Ước mong mai này đất nước thanh bình anh trở về quê hương,vun bồi tình cảm sau bao ngày xa cách.
Ngày xưa anh nói: “Anh thương có em thôi không ai ngoài em nữa”!
Ngày xưa anh nói: “Em như áng mây trôi, theo anh về cuối trời!”
Muôn kiếp xây đời, dựng lều hoa bên suối, sống cho nhau mà thôi
Những lúc sương chiều rơi và khi gió lơi,
Rồi mùa đông băng giá em không ngại sầu côi.
Ngày xưa anh nói: “Không mơ ước cao sang, hay cung vàng gác tía”
Ngày xưa anh nói: “Anh mơ có em thôi, cho tim hòa tiếng đời.”
Đôi bóng chim trời quyện vào nhau bay mãi tới phương xa nào đâu
Đón ánh sao tình yêu, buồn vui có nhau
Để ngàn câu thương nhớ xanh thắm màu nhớ thương
Thời gian đi qua bao mùa trăng, khoác áo hoa rừng xanh,
Anh theo lớp quân hành đi xây đắp thanh bình.
Từng đêm trông sao nhắc tên anh
Sao ơi! sáng ngời thêm, soi qua lòng đất mẹ, lạy buồn thôi não nề.
Ngày xưa anh nói: “Tuy xa cách hai nơi, nhưng hai người một lối.”
Ngày xưa anh nói: “Em ơi, có chia phôi mới biết tình lâu dài.”
Chinh chiến tan rồi đẹp mùa vui xác pháo thắm tung trên thềm hoa,
Những gió mưa buồn xưa chìm theo giấc mơ,
Trọn đời cho thương nhớ, muôn kiếp tròn nhớ thương.
Nàng hồi tưởng về những kỉ niệm ngày xưa, những lời anh nói vào mỗi chiều hẹn hò “chỉ yêu có em thôi, không ai ngoài em nữa” còn quất quýt bên anh “như áng mây” theo anh về đến tận chân trời góc bể. Đôi ta sống cùng nhau đến muôn kiếp, cùng nhau “dựng lều hoa bên suối”. Ở bên anh dù có sương có rơi, gió có lơi, hay mùa đông có băng giá, em vẫn không ngại khó ngại khổ cùng anh sống đến trọn cuộc đời.
Anh không mơ giàu, sang cung vàng điện ngọc, anh chỉ cần em cùng anh đi hết con đường đời này. Cặp đôi chim quyên chúng mình “quyện vào nhau bay mãi” không cần biết đích đến là đâu chỉ cần bay cùng nhau là được. Buồn vui cùng nhau san sẻ, khổ cực cùng nhau gánh vác để “ngàn câu thương nhớ lại hóa thành nhớ thương”.
Qua bao mùa trăng anh khoác trên mình màu xanh áo lính theo đoàn quân chiến đấu vì hòa bình cho đất nước. Em nơi miền hậu phương hàng đêm vẫn thao thức trông sao nhung nhớ nhắc về anh. Cầu trời cho “sao sáng ngời thêm” soi bước anh hành quân trên đường dài.
Tuy chúng mình xa cách đôi nơi về mặt địa lý nhưng trong lòng vẫn 1 lối hướng về đối phương. “Có chia phôi mới biết tình lâu dài” chỉ có thời gian và khoảng cách mới thử thách được sự chung thủy của đối phương. Khoảng cách xa xôi nhất trên thế giới không phải là góc biển chân trời, cũng không phải là cách nhau phương trời mà chính là khoảng cách trong lòng mình vì thời gian mà tình phai nhạt.
Mai này “chiпh chiếп taп rồi” anh lại về quê hương, về lại bên em bù đắp lại nỗi nhớ mong sau bao năm chia ly, xa cách. ” Đẹp mùa vui xác pháo thắm tung trên thềm hoa” người ta vẫn thường nói vì trái đất tròn nên những người yêu nhau sẽ về với nhau.
Phù Sa
16/10/2020